Netanyahu’dan Biden’a: Liderliğinizde Suudi Arabistan ile tarihi bir barış sağlayabiliriz

ABD Başkanı Joe Biden ve İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Tel Aviv ve Riyad arasında diplomatik ilişkilerin kurulması için bir anlaşma üzerinde çalışma sözü verdi. 

New York’ta bir otelin balo salonunda Netanyahu ile buluşan Biden,”Umarım bugün bazı şeyleri çözüme kavuşturabiliriz” dedi.

Netanyahu, Biden’a “Sayın Başkan sizin liderliğinizde, İsrail ve Suudi Arabistan arasında tarihi bir barış sağlayabileceğimizi düşünüyorum” şeklinde konuştu.  

“Tarih yazmak için” birlikte çalışabileceklerini belirten Netanyahu, “Böyle bir barış öncelikle Arap-İsrail çatışmasının sona ermesi, İslam dünyası ile Yahudi devleti arasında uzlaşma sağlanması ve İsrail ile Filistinliler arasında gerçek bir barışın ilerletilmesi için uzun bir yol kat edecek” ifadelerini kullandı. 

Netanyahu’nun Aralık ayında iktidara gelmesinden bu yana ilk kez bir araya gelen her iki lider ilişkilerindeki gerginlikleri azaltma sinyali verdi. 

Bu farklılıklar arasında Biden’ın Netanyahu’nun aşırı sağcı hükümetinin tartışmalı “yargı reformu” planına muhalefeti ve İsrail’in Filistinlilere yönelik sert tutumundan duyduğu endişe de yer alıyor.

“Kuantum sıçraması”

Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın Tel Aviv ile dört Arap ülkesi arasında “Abraham Anlaşmaları”na aracılık ettiği dönemde de yönetimde olan Netanyahu, Suudi Arabistan’la yapılacak benzer bir mutabakatın İsrail ve bölge için “kuantum sıçraması” anlamına geleceğini söyledi.

Ancak anlaşmanın önünde engeller olduğuna dikkat çekiliyor. İsrail ve Suudi Arabistan arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasına yönelik ABD öncülüğündeki girişim, Riyad’ın istediği sivil nükleer yardımın yanı sıra İsrail’in Filistinlilere verdiği tavizleri de içeren geniş kapsamlı müzakereleri içeriyor.

Suudi Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, çatışmayı çözmek için bir Filistin devleti kurmaktan başka “yol olmadığını” söyledi. Ancak Netanyahu hükümetindeki üst düzey bakanlar Filistinlilere herhangi bir taviz verilmesini reddediyor. 

İki devletli çözüm çağrısı

İki lider, Beyaz Saray’da bir araya gelmek yerine görüşmelerini New York’taki BM Genel Kurulu’nun oturum aralarında gerçekleştirdi. Biden ayrıca Netanyahu’yu yıl sonundan önce Washington’u ziyaret etmeye davet etti.

Biden, İsrail-Filistin çatışmasına iki devletli bir çözüm bulunmasına verdiği desteği tekrarladı.

Görüşmenin ardından Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada Biden’ın “iki devletli çözümün uygulanabilirliğini sürdürmek ve İsrailliler ile Filistinliler arasında adil ve kalıcı bir barışı teşvik etmek için acil önlemler alınması” çağrısında bulunduğu belirtildi.

İsrail hükümeti, Beyaz Saray’ın bölgedeki politikasının temel taşlarından biri olan İsrail ve Filistinliler arasında iki devletli çözüme karşı çıkıyor. 

Beyaz Saray açıklamasında ayrıca Biden ve Netanyahu’nun, İsrail’i Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ürdün’e bağlayacak olan nakliye ve demiryolu koridorunu ele aldıkları bildirildi. 

ABD Başkanı görüşmede ayrıca İran’ın nükleer silah edinmesini önleme konusundaki kararlılığını yineledi.

“Bölgenin istikrara kavuşması için güçlü bir etki”

Netanyahu hükümetinin Filistinlilere büyük tavizler verme konusunda istekli görünmediği, bunun da Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın normalleşme konusunda anlaşmasını zorlaştırabileceği belirtiliyor. 

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABC News’e verdiği demeçte “Orta Doğu’da onlarca yıldır süren çatışmalar var. Bu iki ülkeyi bir araya getirmek bölgenin istikrara kavuşmasında güçlü bir etki yaratacak” diye konuştu. 

Washington Institute for Near East Policy’de Orta Doğu uzmanı David Makovsky, X’te yaptığı paylaşımda, toplantının “Netanyahu’nun göreve gelmesinden 265 gün sonra, 1964’ten bu yana en uzun aralıkta” gerçekleştiğini belirtti.

Makovsky, “Suudi anlaşmasının muazzam potansiyeli Biden ve Netanyahu’ya farklılıklara rağmen görüşmekten başka seçenek bırakmadı” dedi.